Wiele osób, chociaż nie jest związanych z medycyną, to odczuwa potrzebę zaangażowania się w pomoc ochronie zdrowia. Niektóre szpitale, zwłaszcza od czasów pandemii, zgłaszają potrzebę i chęć przyjęcia pod swoje skrzydła wolontariuszy. Pomimo dużego zapotrzebowania na wolontariuszy, tylko jedna piąta Polaków poświęca na to swój prywatny czas. W 2015 roku zaledwie 6% wolumenu wolontariatu zostało przeznaczone na ochronę zdrowia. Dlaczego wolontariusze w medycynie są potrzebni i kto może nim zostać?
Kim jest wolontariusz?
Cytując fragment zamieszczony na stronie Ministerstwa Zdrowia, możemy się dowiedzieć, kim wg polskiego prawa jest osoba świadcząca wolontariat w podmiotach leczniczych:
Wolontariuszem jest osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie (art. 2 pkt 3) u.d.p.p.w. Taką samą definicję wolontariusza przyjmuje art. 5 pkt 45) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581, ze zm.; zwanej dalej: „u.ś.o.z.”).
Wolontariusze w medycynie muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje oraz spełniać wymagania co do zakresu i rodzaju wykonywanych świadczeń. W przypadku świadczeń zdrowotnych powinny to być uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego.
Czy możesz zostać wolontariuszem, nie posiadając zawodu medycznego? Jak najbardziej! Te osoby delegowane są do wykonywania czynności niebędących bezpośrednimi świadczeniami zdrowotnymi, ale pomagającymi w opiece nad pacjentem. Nawet nie posiadając odpowiednich kwalifikacji medycznych, możesz wspomóc proces opieki nad osobą chorą, w tym pacjentem nieuleczalnie lub terminalnie chorym. Jak widać, wolontariusze w medycynie są bardzo potrzebni.
Czym zajmuje się wolontariusz?
W przypadku, gdy wolontariuszem staje się osoba o odpowiednich kwalifikacjach, do jej obowiązków należy wykonywanie czynności leczniczych, które normalnie podlegają lekarzom lub pielęgniarkom. W przypadku studentów studiów medycznych i doktorantów, osoby te pozostają pod bezpośrednim nadzorem pracowników wykonujących zawód medyczny.
Osobom, które nie są związane z medycyną, ani też nie kształcą się w tym kierunku, zostaną powierzone inne obowiązki. Mogą one przejąć zadania lekarzy lub pielęgniarek, dzięki czemu odciążą ich z papierkowej pracy, a ci będą mogli skupić się na leczeniu pacjentów. Do takich obowiązków należą m.in. prace .:
- biurowe
- administracyjne
- techniczno-obsługowe (niewymagające kwalifikacji)
- pomocnicze
- porządkowe
- opiekuńcze
W niektórych przypadkach potrzebni są także wolontariusze do bezpośredniej pracy z pacjentami. Osoby chore, które długo przebywają w placówce leczniczej, w tym także dzieci, szczególnie potrzebują kontaktu z drugim człowiekiem. Wolontariusze w medycynie mogą po prostu przyjść i porozmawiać, poczytać książki czy pomóc w wykonywaniu codziennych czynności.
Placówki odpowiadają za przeszkolenie chętnych przed podjęciem wolontariatu. Muszą oni znać zasady pierwszej pomocy, pracy z pacjentem, a także sposobu rozmawiania z chorymi. Ułatwia to wolontariuszom odnalezienie się w placówce, a także kontakt z pacjentem, również nieuleczalnie chorym.
Dlaczego służbie zdrowia potrzebni są wolontariusze w medycynie?
Nie będzie kłamstwem, jeśli napiszę, że po to, aby odciążyć ochronę zdrowia i jej pracowników. Nawet w dobie nowoczesnych technologii, e-recept i elektronicznej historii pacjenta, praca lekarzy i pielęgniarek, to wciąż ogrom biurokracji. Powierzenie wolontariuszom prostych obowiązków i czynności jest w stanie odjąć pewną część pracy lekarzom, dzięki czemu będą mogli więcej swojego czasu poświęcić pacjentom.
Bez wątpienia wolontariusze w medycynie odgrywają ogromną rolę. Stają się przyjacielem dla pacjentów i pomagają im przejść przez chorobę. Ze względu na ogrom obowiązków i ilość pacjentów, lekarze i pielęgniarki nie są w stanie poświęcić każdemu wystarczająco dużo czasu na rozmowę. W szpitalach brakuje ludzi, którzy poza leczeniem mogliby także spędzić czas z chorymi, a zwłaszcza z najmłodszymi pacjentami. Wolontariusze w medycynie stanowią dla pacjentów pewnego rodzaju odskocznię i pomagają, chociaż na chwilę zapomnieć o chorobie. To także bardzo istotne w procesie leczenia. Wiele z nich podejmuje się organizacji specjalne akcji charytatywnych poprzedzonych zbiórką na podarunki np. w czasie Świąt Bożego Narodzenia.
W Polsce bardzo aktywnie działa Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA. Poza organizacją wydarzeń i wykładów dla studentów, zajmują się także zorganizowanymi akcjami w szpitalach i hospicjach, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.
Wolontariusze w medycynie w dobie COVID-19
Ze względu na trwającą wciąż pandemie COVID-19, potrzeba przyjęcia wolontariuszy do szpitali bardzo się zmieniła. Chociaż na co dzień nie każdy ma wstęp do szpitala (np. w celu odwiedzin), to wiele placówek bardzo potrzebuje wolontariuszy. Są oni wcześniej odpowiednio przeszkoleni i wyposażeni w środki ochrony osobistej, a do ich czynności należy np. pomoc w wypełnianiu ankiet kwalifikacji przez pacjentów lub pomiar temperatury. Do osób przebywających w szpitalu, nie mogą wejść osoby odwiedzające, więc wszystkie przyniesione przez nich rzeczy zostają opisane i przekazane do dyżurki. Stamtąd wolontariusze w medycynie roznoszą dalej „paczki” do ich adresatów.
W październiku, zachęta do podjęcia wolontariatu pojawiła się także na stronie Tymczasowego Szpitala Narodowego CSK MSWiA w Warszawie:
„Chcesz włączyć się do wyjątkowej walki z koronawirusem i pomagać chorym? Masz wykształcenie medyczne? Nie boisz się nowych wyzwań? Dołącz do nas! Oferujemy prace w pierwszym tymczasowym szpitalu dla chorych zakażonych koronawirusem w Warszawie. Tworzymy zespół, który pokaże, że pandemię da się pokonać profesjonalizmem i solidarnością”
Wypełniając załączony tam formularz, można było wybrać „wolontariat”, jako jedną z zasad współpracy. Takie apele pojawiają się również od innych, nowo powstających szpitali tymczasowych w całej Polsce.
Wiele uczelni medycznych zachęca swoich studentów do uczestnictwa w wolontariacie, w zamian za zaliczenie obowiązkowych praktyk wakacyjnych lub części zajęć praktycznych. W liście do studentów, prof. Radzisław Kordek, rektor łódzkiego Uniwersytetu Medycznego, apeluje:
Przed nami bardzo trudny czas. Wspierajmy naszych kolegów lekarzy, pielęgniarki, ratowników, sanitariuszy, salowych i wszystkich innych uczestników walki o zdrowie i życie chorych. Nie kibicujmy im, tylko im pomóżmy!
Źródła i inspiracje:
- Wolontariuszy nie przybywa, ale z ich pracy korzysta więcej NGO
- Wolontariat w organizacjach – 2016 r. Wstępne wyniki badania „Praca niezarobkowa poza gospodarstwem domowym”
- Ogólnopolskie badania wolontariatu pracowniczego – PDF
- Wolontariusz w szpitalu – tak, ale tylko przeszkolony
- Kadra medyczna – Wolontariat